W najnowszej uchwale 7 sędziów z dnia 19 lutego 2013 roku Sąd Najwyższy analizując kwestię odpowiedzialności za szkodę  polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji stwierdził, iż do

Orzeczenie to potwierdza stanowisko zawarte już w orzecznictwie Sądu Najwyższego, to jest w uchwałach: z dnia 18 lipca 2012 r (III CZP 41/2012), z dnia 12 lutego 1969 r. (III CZP 3/69), w wyroku z dnia 5 marca 2002 r. (I CKN 1156/99) oraz z dnia 11 października 1980 r. (I CR 295/80). Brzmienie artykułu 433 k.c. wskazuje, że odpowiedzialność z tytułu wyrzucenia, wylania lub spadnięcia następuje „z pomieszczenia” na zewnątrz, szkoda jest zatem bezpośrednim skutkiem tego działania (wyrzucenia bądź wylania) lub zdarzenia (spadnięcia) i następuje na zewnątrz pomieszczenia.

Artykuł 433 k.c. dotyczy zatem stanów faktycznych, w których przedmiot lub ciecz wydostają się poza budynek, nie zaś przemieszczają w jego wnętrzu. Zatem gdy osoba zajmująca pomieszczenie wyrzuca z niego jakiś przedmiot lub wylewa jakiś płyn albo gdy przedmiot z pomieszczenia spada (np. źle umieszczony itp.).

Wylanie się wody wewnątrz pomieszczenia (np. z wanny na skutek niezamknięcia kranu itp.), jeśli z kolei spowodowało to szkody w pomieszczeniu niżej położonym, do którego przedostała się woda, nie jest wylaniem wody z pomieszczenia w rozumieniu art. 433 k.c., do takiej więc sytuacji powołany przepis się nie stosuje.

Tak sformułowana zasada odpowiedzialność odszkodowawczej wywodzi się jeszcze od rzymskiej skargi de efffusis vel deiectis, której celem była ochrona uczestników ruchu ulicznego poprzez stworzenie możliwości faktycznego naprawienia szkody, w warunkach gdy wskazanie rzeczywistego sprawcy wyrzucenia lub wylania było utrudnione, lub nawet niemożliwe.

W konsekwencji, reżim odpowiedzialności za szkodę polegająca na wylaniu cieczy wewnątrz budynku oparty jest na zasadzie winy (artykuł 415 kc), w wielu bowiem sytuacjach osoba zajmujące pomieszczenie, w którym dochodzi do wylania się cieczy zdarzeniu takiemu nie jest w stanie przeciwdziałać. Słusznie przyjmuje Sąd Najwyższy, iż przyjęcie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka byłoby nadmiernym rygoryzmem. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, związana z niebezpieczeństwami, jakie niesie funkcjonowanie nowoczesnych urządzeń technicznych, winna obciążać osoby, które z urządzeń tych korzystają w ramach swoich przedsiębiorstw (art. 435 kc), lub wykorzystują je w sposób szczególny i na to korzystanie mają niewątpliwy wpływ (art. 436 kc). Rozszerzony zakres odpowiedzialności wynika z faktu, że podmioty takie korzystając z urządzeń mogą osiągać  z nich korzyści, a jednocześnie mają na takie urządzenia  wpływ, mając obowiązek ich konserwowania.  Inaczej wygląda sytuacja osób zajmujących lokale. Obowiązek nadzorowania i utrzymywania urządzeń w  należytym spoczywa na profesjonalnych przedsiębiorstwach. Osoby zajmujące lokale nie mając wpływu na działanie takich urządzeń, nie posiadają wiedzy na temat zasad ich działania i konserwacji, w konsekwencji  nie mogą być skazywane na nadmiernie szeroki zakres odpowiedzialności.

Autor artykułu:

Krakowski adwokat Wojciech Nartowski
Partner w kancelarii Nartowski Trojanowska Adwokaci Spółka Partnerska